Suriye’de iç savaş boyunca rejim karşıtı silahlı grupların çok parçalı yapısı, rejime karşı verilen savaşta her daim askerî muhalefetin kronik sorunlarından biri olmuştur. Yaklaşık 14 yıl süren çatışma süreci boyunca yerel, bölgesel ve uluslararası aktörlerin söz konusu soruna çözüm bulmaya ve silahlı grupları tek bir çatı altında bir araya getirmeye yönelik girişimleri de çoğu zaman sonuç vermemiştir. Hatta bu girişimlerin muhalif grupları birleştirmek bir yana zaman zaman mevcut silahlı gruplar arasında yeni ayrışmalara yol açtığını dahi söylemek mümkündür. Bu çok parçalı yapıya rağmen silahlı muhalefet başkent Şam’a ulaşarak Esad rejimini devirmeye muvaffak olmuş ve Suriye devrimini zafere ulaştırmayı başarmıştır. Ancak ülkedeki rejim son bulmuş ve ortak düşman ortadan kalkmış olsa da rejime karşı savaşan silahlı yapılanmaların varlığı hâlen devam etmektedir. Bu bağlamda Suriye’deki yeni yönetim, iç savaşın miras bıraktığı bu kronikleşmiş soruna çözüm üretme sınavıyla karşı karşıyadır.
Yeni Suriye yönetimi, iktidarı fiilen devralmasının akabinde ülkedeki mevcut tüm askerî yapılanmaların feshedileceğini ve bu gruplara bağlı savaşçıların Savunma Bakanlığı komutası altında yeniden kurulacak olan ulusal orduya entegre edileceğini açıklamıştır. Zira uzun yıllar süren bir iç savaşın ardından silahlı güçlerin devlet otoritesi altına alınması hem yeni yönetimin ülke toprakları üzerindeki egemenliğinin hem de devletin meşru şiddet kullanma tekelinin yeniden tesis edilmesi açısından varoluşsal önem arz etmektedir. Öyle ki Suriye’de devletin ve rejimin yeniden inşasında kritik önem taşıyan bu konu, ülkede güvenlik ve istikrarın yeniden sağlanabilmesi için en elzem meselelerden biri olarak öne çıkmaktadır.
Bu çalışma, 8 Aralık 2024’te Beşar Esad yönetiminin devrilmesinin ardından Suriye’de varlık gösteren silahlı yapılanmaların yeni dönemde ulusal ordunun kurulmasına ilişkin olarak entegrasyon ve izolasyon arasında benimseyecekleri muhtemel tutumlar üzerine odaklanmaktadır. Çalışmada, Suriye’de rejimin devrilmesinin ardından ülkede oluşan mevcut askerî manzaranın bir haritasının çıkarılması ve devrik rejim karşıtı silahlı yapılanmaların Şam’daki yeni yönetime ilişkin yaklaşımlarının ortaya konulması hedeflenmektedir. Mevcut silahlı yapılanmaların nasıl kurulduğu, bileşenleri, etkinlik alanları ve rejimi deviren askerî harekâttaki rollerinden hareketle, bu grupların yeni Savunma Bakanlığına entegre edilmesi ve yeniden yapılandırılması planlanan Suriye ordusuna yönelik tutumlarının ortaya çıkarılması amaçlanmaktadır. Ayrıca söz konusu silahlı yapılanmaların Suriye ordusuna katılımları hâlinde sunacakları muhtemel katkılar ve katılımlarına ilişkin olası zorluklar ele alınmaktadır. Çalışmanın amaç ve hedeflerine ulaşmak maksadıyla silahlı grupların liderlerinin yakın dönemde çeşitli medya kuruluşlarına yaptıkları açıklamalar ve ilişkili oldukları medya kanalları üzerinden paylaşılan beyanatlar kaynak olarak kullanılmıştır. Çalışmanın kapsamı, iç savaş sürecinde rejime karşı mücadele yürüten silahlı yapılanmalarla sınırlandırılmış ve SDG/PKK/YPG terör örgütü çalışmanın kapsamı dışında bırakılmıştır.
