“IKBY Seçimleri ve Yansımaları” Panel Değerlendirmesi

6 dakika okuma süresi

Ortadoğu Araştırmaları Merkezi (ORSAM), 7 Kasım 2024 tarihinde “IKBY Seçimleri ve Yansımaları” başlıklı bir panel düzenlemiştir. Moderatörlüğünü ORSAM Akademik Direktörü Dr. Kadir Temiz’in yaptığı panelde konuşmacı olarak Dr. Bilgay Duman, Mehmet Alaca ve Prof. Dr. Serhat Erkmen yer almıştır.

Panelde ilk sözü alan Bilgay Duman, Irak Kürt Bölgesel Yönetimi’nde (IKBY) parlamento seçimlerinin iki yıl geç yapıldığına vurgu yaparak ABD Başkanlık Seçimleri ve İsrail-Filistin çatışmalarının yaşandığı süreçte seçimin gerçekleştirilebilmesinin önemli olduğunu belirtmiştir. IKBY Parlamento Seçimlerinin gecikmelerle 20 Ekim 2024’te yapıldığına dikkat çeken Duman, seçim sonuçlarına göre IKBY’de başat konumda olan Kürdistan Demokratik Partisi (KDP) ve Kürdistan Yurtseverler Birliğinin (KYB) pozisyonlarını koruduğunu belirtmiştir. Duman, seçime giden süreçte Bağdat’ın Erbil üzerindeki kontrolünü arttırdığına işaret etmiş ve Irak Federal Yüksek Mahkemesinin (IFYM) süreçte kilit bir rolde olduğunu ifade etmiştir. Ayrıca 111 sandalyeli IKBY Parlamentosunun 11 tane olan azınlık kotasının iptal edilmesi ve koltuk sayısı 100’e düşen IKBY Parlamentosunda Türkmenler, Hristiyanlar ve Ermenilere toplamda 5 kişilik kota ayrılmasına dikkat çeken Duman, seçimlere katılım oranının yüzde 72 olmasını bölgede siyasi sürece olan ilginin artmasıyla ilişkilendirmiştir. Ancak bu siyasi ilgiye rağmen seçim sisteminin geçmişteki gibi tek bölge olarak değil dört bölge (Erbil, Duhok, Süleymaniye, Halepçe) olarak dizayn edilmesinin sonuçları etkilediğine dikkat çekmiştir.

Panelin ikinci konuğu olan Mehmet Alaca, IKBY’de halkın politik tercihlerinin kaynağa ve silaha sahip olan aktörlere yöneldiğine dikkat çekmiştir. Bu çerçevede KDP ve KYB gibi geleneksel partilerin öne çıktığını muhalefetin ise geri planda kaldığını aktarmıştır. Alaca, geçmişte Goran Hareketi, günümüzde ise Yeni Nesil Hareketine (YNH) yönelen muhalif oyların sınırlı olduğunu belirtmiş ve değişim taleplerine rağmen örgütlü ve geleneksel siyasi partilerin, lider merkezli (kısa süreli) siyasi partilere göre başarılı olduğunu vurgulamıştır. Ancak YNH’nin kısa vadeli çözümlere odaklansa da yerel politikada doğru adaylarla oy ve sandalye sayısını arttırdığını belirtmiştir. Seçimlere ilişkin önemli bir diğer konunun ise Haşdi Şaabi’nin parlamentoya girmesi olduğunu belirten Alaca, Hristiyan kotasından parlamentoya giren milletvekilinin azınlıklar konusunda KDP ile ayrışabileceğine dikkat çekmiştir. Alaca, IKBY hükûmetinin 2025 Irak Parlamento Seçimlerinden sonra kurulabileceğini belirtmiş ve hükûmet kurma sürecinde KDP-KYB arasında güç paylaşımı faktörünün etkili olacağını ileri sürmüştür.

Panelin son konuşmacısı olan Serhat Erkmen, IKBY’de seçimin değil ancak hükûmetin kaderinin mahkeme ile belirlendiğini belirterek sözlerine başlamıştır. Bu noktada usulsüzlük olmadan seçime müdahalenin ne şekilde yapılabileceğine dikkat çekmiştir. Seçim yasası konusunda oluşacak boşlukların doldurulması noktasında artık IFYM’nin daha etkili olabileceğini ileri sürmüştür. Merkezî hükûmetin, IFYM aracılığıyla Erbil üzerinde büyük bir tahakküm kurduğunu belirten Erkmen, eskiden dengeli olan siyasi ilişkilerin bozulduğuna ve muhalefetin bölündüğüne dikkat çekmiştir. Bu çerçevede IKBY’deki siyasi partileri; KDP-KYB gibi geleneksel partiler, sosyalist ya da İslami olan ideolojik partiler ve YNH gibi lider merkezli partiler olarak sınıflandırmıştır. Seçimlere katılım oranının ise sadece geçerli oyların sayılması sebebiyle resmi olarak belirtilen yüzde 72 oranından daha az olduğunu ifade etmiştir. Hükûmetin kurulacağı süreçte IKBY’nin bir istikrar adası olarak öne çıkamayacağını belirten Erkmen, 2025 yılında gerçekleştirilecek olan seçimlerde ABD hükûmetinin ve İsrail-Filistin çatışmasının etkili faktörler olarak ön plana çıkacağını belirtmiştir. ABD-Irak arasında yapılan anlaşmaya dikkat çeken Erkmen, ABD’nin Irak’taki kuvvetlerini kapsamlı bir çekme sürecinden önce ülkenin kuzeyine çekeceğini ve bu durumun bir sınır çizme hamlesi olabileceğini belirtmiştir. Ayrıca bölgede güvenlik ve istikrar anlamında sıkıntıların yaşanabileceği ve Kalkınma Yolu Projesi gibi olumlu yaklaşımlarla öne çıkan ve minimum da olsa bir istikrar seviyesini önceleyen Türkiye’nin zorluklarla karşılaşabileceğini vurgulamıştır.

ORSAM tarafından gerçekleştirilen panel, konuşmaların bitirilmesinin ardından soru-cevap bölümü ile tamamlanmıştır. Bu kısımda konuşmacılar; İran-KYB ilişkilerine, YNH’nin geleceğine, yeni seçim sisteminin seçim süreci ve seçim sonuçlarına etkilerine ilişkin sorulara yanıt vermiştir.